Wyobraź sobie, że właśnie dowiedziałaś się, że jesteś w ciąży. Obok radości i ekscytacji pojawiają się też pytania – co jeść, jak dbać o siebie i czy warto sięgać po suplementy. W końcu każdy słyszał, że „ciąża to czas szczególnych potrzeb”, ale które z nich faktycznie trzeba wspierać dodatkowymi witaminami i minerałami? Nie chodzi przecież o to, by brać garść tabletek każdego dnia, ale o świadome wybory, które realnie wspierają zdrowie mamy i rozwój dziecka.
Dlaczego suplementacja w ciąży jest konieczna?
Okres ciąży to wyjątkowy moment w życiu kobiety, w którym organizm wymaga większych ilości określonych składników odżywczych. Dlatego sposób żywienia w tym czasie powinien być dobrze zaplanowany zarówno pod względem jakości, jak i wartości odżywczej. Prawidłowe komponowanie posiłków odgrywa ważną rolę, ponieważ niedostatek witamin i minerałów może niekorzystnie wpłynąć na przebieg ciąży i rozwój dziecka. Równie istotne jest jednak unikanie nadmiernej podaży energii. Zbyt szybki wzrost masy ciała w trakcie ciąży nie tylko utrudnia powrót do wagi sprzed porodu, ale również zwiększa prawdopodobieństwo rozwoju otyłości oraz cukrzycy u dziecka w przyszłości.
Co konkretnie suplementować w ciąży?
Eksperci są zgodni, że suplementacja w ciąży powinna obejmować przede wszystkim foliany, witaminę D, DHA oraz jod. Coraz więcej badań podkreśla także znaczenie choliny, której niedobory są częste w diecie kobiet ciężarnych. Najlepsze efekty daje łączenie kwasu foliowego i jego formy metylowanej z witaminami z grupy B szczególnie B6 i B12, ponieważ wspólnie wspierają prawidłowe procesy metaboliczne. Jeśli u przyszłej mamy występują deficyty żelaza, magnezu lub innych mikroelementów bądź istnieje podwyższone ryzyko ich niedoboru, lekarz może zalecić dodatkową suplementację dostosowaną do indywidualnych potrzeb.
Kwas foliowy
Kwas foliowy odgrywa istotną rolę w prawidłowym rozwoju dziecka już od pierwszych dni ciąży. To witamina niezbędna dla zdrowego przebiegu ciąży, a jej suplementację rekomenduje się zarówno na etapie planowania potomstwa, jak i w pierwszych tygodniach po poczęciu. Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników jasno określa, w jakiej dawce i kiedy należy go przyjmować, podkreślając jego fundamentalne znaczenie dla przyszłych mam.
Kwas foliowy uczestniczy w formowaniu się cewy nerwowej, która w trakcie rozwoju przekształca się w mózg i rdzeń kręgowy. Niedostateczna podaż tego składnika w diecie ciężarnej może skutkować poważnymi wadami wrodzonymi, takimi jak rozszczep kręgosłupa czy bezmózgowie. Odpowiada również za procesy metylacji i prawidłowe podziały komórkowe, a także wspiera utrzymanie właściwego poziomu homocysteiny. Jego brak może prowadzić do nieodwracalnych zaburzeń w rozwoju dziecka.
Kwas foliowy nie tylko chroni rozwijający się płód, ale również wspiera zdrowie kobiety ciężarnej. Jest niezbędny do produkcji czerwonych krwinek, co zmniejsza ryzyko anemii, czyli jednej z częstszych dolegliwości w tym szczególnym okresie.
W fazie przedkoncepcyjnej PTGiP sugeruje przyjmowanie dwóch form tej witaminy – 400 µg standardowego kwasu foliowego oraz 400 µg aktywnej formy (5-MTHF). Dzięki temu organizm może w pełni wykorzystać suplement. Po potwierdzeniu ciąży zalecana dawka wzrasta do 800 µg 5-MTHF dziennie. Wybierając preparaty, warto zwracać uwagę na skład, by zapewnić sobie i dziecku optymalne wsparcie.
Witamina D
O witaminie D mówi się szeroko, nie tylko w kontekście ciąży, jej suplementacja zalecana jest niemal każdemu, ponieważ w Polsce niedobory tej tzw. „witaminy słońca” są bardzo częste. Jednak u kobiet ciężarnych jej rola nabiera szczególnego znaczenia. Prawidłowy poziom witaminy D wspiera nie tylko zdrowie mamy, ale również rozwój dziecka, wpływając na jego odporność i zmniejszając ryzyko chorób metabolicznych w przyszłości.
Witamina D pełni funkcję regulacyjną w gospodarce wapniowo-fosforanowej, co jest niezbędne dla prawidłowej mineralizacji kości i zębów dziecka. Jej niedobór zwiększa ryzyko krzywicy u noworodka oraz problemów z kośćcem u matki. U wielu kobiet, zwłaszcza po kolejnych ciążach, mogą pojawić się symptomy osteoporozy, które są skutkiem niewystarczającej podaży wapnia i witaminy D w czasie ciąży i karmienia piersią.
Jednym z istotnych działań witaminy D jest także wspieranie mechanizmów immunologicznych. Właściwy poziom tej witaminy poprawia reakcje obronne organizmu, co ma ogromne znaczenie dla zdrowia przyszłej mamy i, pośrednio, jej dziecka.
Badania naukowe wskazują, że dzieci kobiet, które w czasie ciąży miały odpowiedni poziom witaminy D, są mniej narażone na rozwój otyłości i cukrzycy. Substancja ta wpływa bowiem na metabolizm glukozy oraz funkcjonowanie komórek beta trzustki, co przekłada się na lepszą profilaktykę chorób metabolicznych.
Najczęściej rekomenduje się dawkę około 2000 IU dziennie, choć w przypadku stwierdzonych niedoborów lekarz może zalecić wyższą ilość. Witaminę D można przyjmować w formie kapsułek, tabletek lub kropli – wybór zależy od indywidualnych potrzeb i preferencji. Należy jednak pamiętać, aby nigdy nie zwiększać dawki samodzielnie, ponieważ nadmiar tej witaminy może być toksyczny.
Witamina B12
Witamina B12 odgrywa szczególną rolę w utrzymaniu zdrowia kobiety ciężarnej oraz w prawidłowym rozwoju dziecka. Jej niedobór może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, dlatego w okresie ciąży należy szczególnie dbać o odpowiednie jej dostarczanie.
Kobalamina, czyli inna nazwa witaminy B12, uczestniczy w procesie powstawania czerwonych krwinek, bierze udział w syntezie DNA i wspiera prawidłowe działanie układu nerwowego. Brak wystarczającej ilości tego składnika w diecie może skutkować anemią megaloblastyczną, która jest zagrożeniem zarówno dla matki, jak i dla rozwijającego się płodu. Długotrwały niedobór zwiększa również ryzyko zaburzeń w rozwoju układu nerwowego dziecka, co może prowadzić do powstania poważnych wad wrodzonych.
Szczególną uwagę na suplementację B12 powinny zwrócić kobiety stosujące dietę wegańską lub wegetariańską, gdyż witamina ta naturalnie występuje niemal wyłącznie w produktach pochodzenia zwierzęcego. Zalecane dzienne spożycie w ciąży wynosi około 2,6 µg i taka ilość uznawana jest także za odpowiednią dawkę suplementacyjną.
Cholina
Coraz większą uwagę w zaleceniach dla kobiet w ciąży zwraca się na cholinę, która odgrywa ważną rolę w rozwoju dziecka, a w szczególności jego układu nerwowego. Ma szczególny wpływ na hipokamp, czyli część mózgu odpowiedzialną za pamięć wzrokową i zdolności orientacji przestrzennej. Substancja ta wspiera również prawidłowe funkcjonowanie wątroby u matki oraz korzystnie oddziałuje na pracę łożyska, poprawiając jego ukrwienie i zmniejszając ryzyko rozwoju stanu przedrzucawkowego.
Cholina sprzyja obniżeniu stężenia homocysteiny, związku, którego nadmiar może prowadzić do powstawania wad wrodzonych. Dodatkowo reguluje metabolizm lipidów, wspiera ekspresję genów i uczestniczy w procesach naprawy uszkodzonego DNA. Co więcej, jej odpowiednia podaż może chronić dziecko przed konsekwencjami przewlekłego stresu w późniejszym życiu, zmniejszając ryzyko wystąpienia chorób takich jak nadciśnienie tętnicze czy cukrzyca typu II, poprzez wpływ na reakcję przysadki mózgowej na bodźce stresowe.
Żelazo
Żelazo pełni ważną funkcję w procesie tworzenia czerwonych krwinek, które odpowiadają za transport tlenu do wszystkich tkanek organizmu. W okresie ciąży zapotrzebowanie na ten pierwiastek znacząco wzrasta, ponieważ rozwijający się płód wymaga coraz większej ilości krwi i tlenu. Rekomendowana dawka wynosi około 27 mg dziennie, podczas gdy przed ciążą była to średnio 18 mg. Tak duża różnica sprawia, że wiele kobiet ma trudności z pokryciem tego zapotrzebowania wyłącznie poprzez dietę. Choć dobrze skomponowany jadłospis powinien być podstawą, w praktyce nie zawsze wystarcza, aby w pełni zaspokoić rosnące potrzeby organizmu.
Braki żelaza mogą skutkować rozwojem anemii, osłabieniem oraz zwiększonym ryzykiem wystąpienia porodu przedwczesnego. Należy jednak pamiętać, że suplementacja żelazem powinna być prowadzona wyłącznie pod kontrolą lekarza, który na podstawie badań oceni konieczność i dobierze odpowiednią dawkę.
Jod
Jod jest niezbędny w prawidłowej pracy tarczycy, która odpowiada za regulację metabolizmu oraz wspiera rozwój mózgu dziecka. Jego niedobór w okresie ciąży może skutkować zaburzeniami w rozwoju intelektualnym i fizycznym płodu, a także problemami zdrowotnymi związanymi z funkcjonowaniem tarczycy u przyszłej mamy. Szczególnie istotne jest dostarczanie jodu tam, gdzie dieta naturalnie zawiera go niewiele.
Warto jednak pamiętać, że suplementacja jodu w ciąży powinna odbywać się wyłącznie pod kontrolą specjalisty. Nadmiar tego pierwiastka może być równie groźny jak jego brak i prowadzić do zaburzeń pracy tarczycy.
Magnez
Magnez odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie mięśni, w tym także mięśnia macicy, a dodatkowo wspiera układ nerwowy. Zbyt niski poziom tego pierwiastka może skutkować bolesnymi skurczami, wzrostem ciśnienia tętniczego czy pojawieniem się przedwczesnych skurczów macicy. Pełni on również istotną rolę w procesach związanych z mineralizacją i metabolizmem kości. W sytuacjach, gdy u ciężarnej pojawiają się wyraźne objawy niedoboru, lekarz może zalecić suplementację magnezem, aby zapewnić organizmowi właściwe wsparcie.
DHA
DHA, czyli kwas dokozaheksaenowy należący do grupy kwasów omega-3, pełni ważną funkcję w rozwoju mózgu oraz narządu wzroku dziecka. To szczególnie istotny składnik w II trymestrze ciąży, kiedy jego transport przez łożysko staje się bardziej intensywny.
Odpowiednia ilość DHA w diecie ciężarnej może wspierać rozwój funkcji poznawczych u dziecka, poprawiać ostrość widzenia, a także obniżać ryzyko zaburzeń zachowania w przyszłości. Naturalnym źródłem tego kwasu są tłuste ryby morskie, takie jak makrela czy łosoś, jednak w przypadku małego spożycia ryb warto rozważyć suplementację.
Rekomendowana dawka DHA w okresie ciąży wynosi około 200–300 mg na dobę. Wybierając preparat, należy zwracać uwagę na jego jakość oraz pewność, że produkt jest wolny od zanieczyszczeń, które mogłyby zaszkodzić matce i rozwijającemu się dziecku.
Suplementacja w ciąży – podsumowanie
Ciąża to wyjątkowy okres, w którym organizm kobiety potrzebuje dodatkowego wsparcia, aby zapewnić prawidłowy rozwój dziecka i utrzymać zdrowie mamy. Choć podstawą zawsze powinna być zbilansowana dieta, w wielu przypadkach nie wystarczy ona, by pokryć wszystkie rosnące potrzeby organizmu. Dlatego tak ważna jest odpowiednio dobrana suplementacja.
Największe znaczenie mają: kwas foliowy, witamina D, DHA oraz jod, składniki o udowodnionej roli w rozwoju układu nerwowego, kostnego i odpornościowego dziecka. W określonych sytuacjach niezbędna może być także suplementacja żelaza, witaminy B12, magnezu czy choliny, zwłaszcza jeśli dieta kobiety ciężarnej jest uboga w produkty będące naturalnym źródłem tych składników.
Najważniejsze jest jednak to, aby każda suplementacja była indywidualnie dobrana i prowadzona pod kontrolą lekarza. Tylko wtedy stanowi realne wsparcie dla prawidłowego przebiegu ciąży, chroni przed niedoborami i minimalizuje ryzyko ewentualnych powikłań. Odpowiednio skomponowany plan suplementacji to inwestycja w zdrowie mamy i dziecka – nie tylko na czas ciąży, ale również na dalsze życie.
Bibliografia:
-
Mrozikiewicz, A. S., Opoń, D. B., Drews, K., Kaczmarek, P., Wielgoś, M., & Sieroszewski, P. Stanowisko Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników w zakresie suplementacji aktywnych folianów, choliny i witamin B6 i B12 w okresie przedkoncepcyjnym, ciąży i połogu.
-
Od kiedy kobieta w ciąży powinna brać witaminy? Dlaczego suplementacja w ciąży jest tak ważna?, Prenatale, https://prenatale.pl/od-kiedy-kobieta-w-ciazy-powinna-brac-witaminy-dlaczego-suplementacja-jest-tak-wazna-podpowiadamy/, dostęp: 26.08.2025 r.
Artykuł sponsorowany
